Ermənistan hakimiyyətində demokratik böhran dərinləşir

Ermənistanın son dövrlərdə yaşadığı sosial-iqtisadi gərginlik, ölkədə siyasi idarəetməyə və ictimai etimada dair sualları artırmağa davam edir. Baş nazir Nikol Paşinyanın iştirakı ilə parlamentdə keçirilən və mətbuat nümayəndələrinin buraxılmadığı son iclas da bu prosesin bir göstəricisi kimi qiymətləndirilə bilər. “2024-cü il dövlət büdcəsinin icrasına dair” ilkin müzakirələrin ictimaiyyətə qapalı aparılması, hakimiyyətin şəffaflıq və hesabatlılıq prinsipinə nə dərəcədə “sadiq” qaldığını bir daha gündəmə gətirib.
Ölkədə inflyasiyanın artması, işsizlik səviyyəsinin yüksəlməsi və sosial xidmətlərə çıxışdakı problemlər cəmiyyətdə narazılığı dərinləşdirir. Bu fonda hökumətin və parlamentin mühüm maliyyə sənədlərinin müzakirəsində medianı və dolayısıyla cəmiyyəti kənarda saxlaması, şəffaflıq prinsipinə zidd olmaqla yanaşı, ictimai etimadı daha da sarsıdır. Ölkədə qərarların qapalı qapılar arxasında qəbul edilməsi, həm siyasi rəqabətin zəifləməsinə, həm də demokratik institutlara olan inamın azalmasına gətirib çıxarır.
Bu hadisə təkcə bir iclasla məhdudlaşmır; son illərdə mətbuat üzərində təzyiqlərin artması, siyasi opponentlərə qarşı münasibət və ictimaiyyətin məlumatlandırılmasına yönələn maneələr Ermənistanın demokratiya indeksində geriləməsinə səbəb olur. Hakimiyyətin bu davranışı, həm daxili sabitliyə, həm də beynəlxalq imicinə zərər verir. Belə şəraitdə Ermənistan cəmiyyəti daha açıq, hesabatlı və ictimai nəzarətə açıq idarəetmə modeli tələb edir – əks halda, sosial-iqtisadi gərginliklər siyasi böhranla birləşə bilər.

Sosial Tədqiqqatlar Mərkəzinin sektor müdiri, politoloq Tural İsmayılov da Sherg.az-a açıqlamasında Ermənistan hökumətinin dövlət büdcəsinin icrasına dair hesabatı mətbuatdan gizli şəkildə müzakirə etməsi Paşinyan iqtidarının demokratik prinsip və şəffaflıq iddialarına zidd olduğunu bildirib:

“Bu addım ölkədə medianın informasiya əldəetmə hüququna açıq müdaxilədir və ictimaiyyətin hökumətə olan inamını ciddi şəkildə sarsıdır. Onsuz da iqtisadi çətinliklər, inflyasiya və sosial narazılığın artdığı bir şəraitdə hesabatlılıqdan yayınmaq ictimai narazılıqları daha da alovlandıracaq. Ermənistan vətəndaşları hökumətdən şəffaflıq və cavabdehlik gözlədiyi halda, belə bir qapalı müzakirə iqtidarın öz legitimliyinə olan güvənsizliyindən xəbər verir. Paşinyan hökuməti "demokratik" imicini beynəlxalq aləmdə qorumağa çalışsa da, daxildə avtoritar reflekslərlə idarəetməyə üstünlük verir. Hökumətin bu yanaşması xüsusilə də müstəqil medianın və vətəndaş cəmiyyətinin fəaliyyətini məhdudlaşdırmaq istiqamətində atılan addımlarla paralellik təşkil edir. Bu, Ermənistanın Qərbə inteqrasiya iddialarını da zəiflədə, onu daha çox regional təcridə və daxili qeyri-sabitliyə sürükləyə bilər. İctimai büdcə müzakirələrinin qapalı keçirilməsi həm hüquqi, həm də etik baxımdan şübhə doğurur və siyasi manipulyasiyaların gizlədilməsi ehtimalını artırır. Ermənistan kimi hələ də institusional baxımdan zəif və sabitlik axtaran bir ölkədə bu cür gizlilik siyasəti uzunmüddətli etimad böhranına gətirib çıxara bilər”.

Politoloqun sözlərinə görə, Paşinyan hökuməti özünü “inqilabi legitimlik”lə bəraət qazandırmağa çalışsa da, artıq bu yanaşma post-inqilabi dövrdə işlək deyil: 
“Cəmiyyət cavabdehlik tələb edir, hökumət isə cavab vermək əvəzinə qapıları bağlayır. Bu, Paşinyanın siyasi kapitallarını tükəndirdiyini və idarəetmədə panik reflekslərin üstünlük təşkil etdiyini göstərir. Ermənistan siyasi elitası, xüsusilə də hazırkı hakimiyyət tənqidi düşüncəni yox, itaəti təşviq edir. Bu isə bütövlükdə siyasi sistemin keyfiyyətini zəiflədir və reform imkanlarını daraldır. Büdcə hesabatının mətbuatdan gizlədilməsi Ermənistanın şəffaflıq üzrə beynəlxalq reytinqlərdə daha da geriləməsinə səbəb ola bilər. Vətəndaşların iqtisadi çətinliklər fonunda belə mühüm proseslərdən xəbərsiz qalması sosial narazılığı kəskinləşdirəcək və hökumətə qarşı passiv etirazdan aktiv müqavimətə keçidi sürətləndirə bilər. Paşinyan hakimiyyətinin bu davranışı onun artıq xalqın maraqlarına deyil, öz siyasi sağ qalımına yönəlik qərarlar verdiyini göstərir. Ermənistan mediası üçün bu siqnal həm də repressiv mərhələnin başladığını xəbər verə bilər. Bu, həmçinin beynəlxalq tərəfdaşların da Ermənistana olan etimadına xələl gətirəcək. Sonda isə belə addımlar nəinki ölkənin daxilində sosial parçalanmaya, həm də onun regional proseslərdəki mövqeyinin zəifləməsinə səbəb olacaq”.