Türk dövlətlərinin Kipr yanlışı: Türkiyə nə edəcək? - ŞƏRH
Tarix: 18-04-2025, 08:39 | Çap et
Avropa Birliyi ABŞ-ın bölgədən çəkilməsi və Ukrayna böhranının dərinləşməsi fonunda yeni tərəfdaşlara və enerji mənbələrinə ciddi şəkildə ehtiyac duyur. Bu baxımdan Mərkəzi Asiya türk dövlətlərinin yeraltı sərvətlərinin Avropaya təhlükəsiz şəkildə nəqli Avropa sənayesinin gələcəyi üçün mühüm əhəmiyyət daşıyır. Lakin AB-də qərarların yekdilliklə qəbul olunması səbəbindən Yunanıstan və Cənubi Kipr kimi üzv ölkələr bu prosesə psixoloji təzyiq göstərirlər.
Bu fikirləri Axar.az-a açıqlamasında türkiyəli siyasi şərhçi Həsən Oqtay Orta Asiyanın türkdilli ölkələrinin Kipr Respublikası (Yunan Kipri) ilə diplomatik münasibət qurmasının səbəbləri və bu addımın Turan birliyi ideyası ilə necə uzlaşdığına dair danışarkən səsləndirib.
Oqtayın sözlərinə görə, Avropa Birliyinin bölgəyə 12 milyard dollarlıq sərmayə yatıracağına dair bəyanatı faktiki olaraq bu ölkələrin Cənubi Kiprlə diplomatik münasibətlər qurmasına zəmin yaradıb:
“Türkiyə bu prosesi yaxından izləyir. Hər hansı bir açıqlama verməməsinin əsas səbəbi hər bir müstəqil dövlətin xarici siyasətini öz maraqları və prioritetləri əsasında formalaşdırması prinsipidir. Buna görə də bu ölkələrin yunan Kipri ilə bağlı verdikləri qərara beynəlxalq münasibətlər baxımından nəzakətlə yanaşmaq lazımdır.
Bununla yanaşı, həmin ölkələrin Türk Dövlətləri Təşkilatında yer alması və TDT-də Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin müşahidəçi statusunda iştirakı göstərir ki, bu qərarı verən dövlətlər Kipr məsələsində ya yetərincə məlumatlandırılmayıb, ya da Türkiyənin həssasiyyətləri onlara tam şəkildə çatdırılmayıb”.
Ekspertin fikrincə, Türkiyədə həm daxili, həm də xarici siyasətdəki gərginlik fonunda bu dövlətlərin Cənubi Kipri tanıması ölkə daxilində narazılıq yaradıb:
“Hazırkı şəraitdə bəzi dairələr bu vəziyyətdən istifadə edərək məsələni süni şəkildə şişirdir. Hökumətin ən böyük səhvlərindən biri isə xarici siyasəti daxili siyasi böhranları yumşaltmaq məqsədilə istifadə etməyə çalışmasıdır. Digər tərəfdən, təşkilatın rəhbərliyinə gətirilmiş Binəli Yıldırımın (Türk Dövlətləri Təşkilatı Ağsaqqallar Şurasının sədri - red.) yaşı və mövzuya tam hakim olmaması, prosesi izləməkdə çətinlik çəkməsi bir sıra mənfi nəticələr doğurur. Bu da göstərir ki, Türkiyədə xarici siyasəti uğurla aparmaq və diplomatik prosesləri idarə etmək həm çətindir, həm də yüksək maliyyə tələb edir. Bu sahədə psixoloji təzyiqə davam gətirə biləcək hazırlıqlı siyasətçilərin olması vacibdir”.
Oqtay əlavə edib ki, Türkiyənin bu prosesdə zəif informasiya siyasəti və əsas fiqurların passivliyi də diqqət çəkir:
“Xarici İşlər Nazirliyinə təyin olunan keçmiş kəşfiyyat rəhbəri Hakan Fidan əvvəlki strukturun prioritetlərini yeni quruma tətbiq etməyə çalışır. İsrail–Qəzza məsələsini qeyri-mütənasib şəkildə gündəmdə saxlamaqla və sadəcə ritorik çıxışlarla kifayətlənməsi, konkret addımlar atmaması, həmçinin onun barəsində yayılan “Ərdoğandan sonra prezident olacaq” tipli xəbərlər onu təsirsiz fiqura çevirib”.
Ekspert hesab edir ki, Türkiyə Avropa Birliyi ilə münasibətlərdə daha sərt və strateji xətt yürütməlidir:
“Məsələn, Cənubi Kiprin statusunu dəyişdirmək və ya Egey adalarının geri qaytarılması məsələlərini gündəmə gətirmək mümkündür. ABŞ bölgədən çəkildikdən sonra Cənubi Kipr və Yunanıstan Avropa Birliyinin təhlükəsizlik baxımından ilk gözardı ediləcək üzvləri olacaq – bu, açıq şəkildə ifadə olunmalıdır.
Kim Cənubi Kipri tanısa, bölgədə bu dövlətin yaşamaq şansı yoxdur. Avropa Birliyi Türküstan coğrafiyasına təsir göstərməyə çalışarkən, Rusiyanın Ukrayna vasitəsilə Avropanı təhdid etməsi ehtimalı nəzərə alındıqda, AB-nin Türkiyə və Polşanın hərbi gücünə ehtiyacı aydın görünür.
Ukrayna məsələsində Avropa Birliyi ilə Rusiya arasında vasitəçi rolunu öz üzərinə götürən Türkiyə gələcəkdə Krım məsələsində də söz sahibi olmalı və beynəlxalq hüquqi alətlərdən istifadə etməlidir”.
Sonda Həsən Oqtay qeyd edib ki, AB-nin geosiyasi vəziyyətdən istifadə edərək başlatdığı proses türk birliyinə zərər verməyəcək:
“Türküstan dövlətlərinin öz regional maraqlarından çıxış edərək AB ilə başlatdığı əməkdaşlıqda Cənubi Kiprin tanınması nə türk birliyinin dağılmasına, nə də Turan ideyasından imtina edilməsinə səbəb olacaq. Türk Dövlətləri Təşkilatı da dağılmayacaq, əksinə, daha mühüm birlik halını alacaq, çünki buna hamının ehtiyacı var
Cənubi Kiprin bölgədə sıxışdırılaraq şimala – dolayısı ilə Türkiyəyə ilhaq edilməsinin yolu açılmalıdır. Problem yarandıqda dərhal psixoloji dağılma yaşamaq və bir-birimizə qarşı çevrilmək əvəzinə, onu öz xeyrimizə yönəldə biləcək addımlar atmalıyıq”.
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • Ölkədə dini sabitlik mənzərəsini KİMLƏR POZMAQ İSTƏYİR? - İLGİNC İDDİALAR
Bu gün, 08:40 |
|
|
|
| • "Doğma yurda dönmək hər bir qarabağlının arzusudur" - REAKSİYA
Bu gün, 08:35 |
|
|
|
| • Vəzifəli şəxs küçədə vətəndaşı döydü - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 08:34 |
|
|
|
| • "Bu optimallaşdırmadır? Bu necə optimallaşdırmadır?" - ETİRAZ VAR...
Bu gün, 08:31 |
|
|
|
| • Övladlar kriminala niyə yönəlir? - "AİLƏLƏRİN ÇOX BÖYÜK SƏHVLƏRİ VAR"
Bu gün, 07:10 |
|
|
|
| • 3 il sonra yenidən İstanbulda: - Ukrayna üçün mühüm görüş...
Bu gün, 07:02 |
|
|
|
| • Yeni qayda: Azərbaycanlılar daha Rusiyaya buraxılmayacaqlar? - NƏ ETMƏLİ?
Bu gün, 06:59 |
|
|
|
| • Ermənistanın hərbi-siyasi rəhbərliyi münaqişənin alovlanmasına çalışır - FAKT BUDUR!
Bu gün, 06:55 |
|
|
|
| • İrəvan “sonuncu Qarabağ kartı”nı oynayır - NƏ BAŞ VERİR?
Bu gün, 06:50 |
|
|
|
| • ABŞ həbsdə olan rus alimi deportasiya etmək istəyir
Bu gün, 06:45 |
|
|
|
| • Bazardakı bahalıq Rusiya ilə bağlıdır? - AKTUAL
Bu gün, 06:42 |
|
|
|
| • İran sanksiyaların ləğvi qarşılığında ABŞ-la nüvə sazişi imzalamağa hazırdır - KİV
Bu gün, 06:38 |
|
|
|
| • Dövlət Sərhəd Xidmətinin Hərbi Hospitalında vətəndaşlardan açıq şəkildə rüşvət toplanır - İTTİHAM VAR...
Bu gün, 06:31 |
|
|
|
| • Əmlak Məsələləri Dövlət Xidməti “Qobu əməliyyatı”na hazırlaşır... - Taleh Bəşirovdan yüzlərlə ailə üçün sürgün planı...
Bu gün, 06:22 |
|
|
|
| • Kürd Fəhlə Partiyası adını dəyişib başqa təşkilat adı altında terroru davam etdirə bilər - GÖZLƏNTİ
Bu gün, 06:12 |
|
|
|
| • “Bu, musiqi yarışması deyil, üzdəniraqların yarışması, nümayiş səhnəsidir” - ONA GÖRƏ DƏ...
Bu gün, 06:10 |
|
|
|
| • Ramiz Mehdiyev Əmrullayevi EVDƏN İDARƏ EDİR? - BU NƏDİ BELƏ?
Bu gün, 06:04 |
|
|
|
| • Bu məktəbdə əməlli-başlı BAZAR AÇIBLAR - Özləri dandılar, amma təsdiq edəsi də deyildilər...
Bu gün, 06:01 |
|
|
|
| • Arslan Hacıyevi kim belə himayə edir ki... - İLGİNC İDDİALAR
Bu gün, 05:56 |
|
|
|
| • Partiya sədri DTX-yə çağırış etdi - VİDEO
Bu gün, 05:46 |
|
|
|
| • Trampın ad günündə Vaşinqtonda hərbi parad olacaq
Bu gün, 05:44 |
|
|
|
| • "Paşa Dönər"dən 30-a yaxın şikayət, 4 zəhərlənmə... - Cəzası nə olacaq?
Bu gün, 00:42 |
|
|
|
| • Rejimi “Traktor”un qabağına vermək... - Tehran niyə təşvişə düşüb?
Bu gün, 00:38 |
|
|
|
| • Paşa Texnikin həyatı film olur
Bu gün, 00:33 |
|
|
|
| • Rusiya Həsənovu niyə axtarır? – Azərbaycanda diqqətçəkən olaylar
Bu gün, 00:31 |
|
|
|
| • “Georgi lenti” türk ordusuna qarşı təsis edilib - İLGİNC FAKT
Bu gün, 00:24 |
|
|
|
| • Aparıcı Zaur ölkədən birdəfəlik gedir, bütün verilişləri bağlanır - ZARAFAT DEYİLMİŞ
Bu gün, 00:21 |
|
|
|
| • Putin İstanbula getməyəcək, nümayəndə heyətinin siyahısı məlum olub - SİYAHI
Bu gün, 00:18 |
|
|
|
| • Sabirabadda 16 yaşlı qızı 33 yaşlı kişiyə ərə vermək istədilər
Dünən, 22:17 |
|
|
|
| • Erməni parlamentində dava: Köçəryanın atası azərbaycanlıdır! - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 22:13 |
|
|
|
| • Hüseyn axtarışa verilməsindən danışdı - "Hər şey o qədər də dramatik deyil..."
Dünən, 22:11 |
|
|
|
| • 16 ildir kresloda: Direktor rotasiyası niyə yalnız kağız üzərində qalır? - HƏQİQƏTƏN DƏ...
Dünən, 21:02 |
|
|
|
| • Saleh Səmədovun '9 May' tədbiri: Sovet nostaljisi, yoxsa milli dəyərlərin inkarı? - AKTUAL
Dünən, 20:56 |
|
|
|
| • İlham Əliyevin yüksək vəzifəyə təyin etdiyi Tural Piriyev bu məşhurun oğludur - FOTO
Dünən, 20:03 |
|
|
|
| • Bloger Hüseyn Həsənov Rusiyada axtarışa verilib - TASS
Dünən, 19:57 |
|
|
|
| • Obyektlərin qiyməti niyə "cib yandırır"? - AKTUAL
Dünən, 19:02 |
|
|
|
| • Bank kartları ilə bağlı böyük maxinasiya: günahkar təkcə qurban deyil - HƏQİQƏTƏN DƏ...
Dünən, 19:00 |
|
|
|
| • Azərbaycanın şərab şirkəti səhmdarlarını - YIĞINCAĞA DƏVƏT EDİR
Dünən, 18:58 |
|
|
|
| • Bakıda Nobel qardaşlarının tikdiyi bina sökülür: SAKİNLƏR NARAZIDIRLAR
Dünən, 18:17 |
|
|
|
| • "Suriyalı həmkarımla görüş əla keçdi" - Tramp
Dünən, 18:10 |
|
|
|
| • “Rusiya müharibədə qalib gələ bilmir, Ukraynanın isə…” - deputat
Dünən, 18:06 |
|
|
|
| • Neft təhlükəli həddə ucuzlaşır: - Azərbaycanda riskli vəziyyət yarana bilər
Dünən, 18:04 |
|
|
|
| • Şənbə günü Ədalət Partiyasına sədr seçiləcək - Cəmi bir namizəd var
Dünən, 18:01 |
|
|
|
| • Nəzarət orqanı “yox” dedi, Qubadlıda 33 milyonluq tender - LƏĞV OLUNDU
Dünən, 17:53 |
|
|
|
| • Mərkəzi Bankın proqnozu özünü doğrultmadı – Nə baş verəcək?
Dünən, 17:51 |
|
|
|
| • Univeristetlərdə "kartdan-karta" pul QALMAQALI - AÇIQLAMA
Dünən, 17:41 |
|
|
|
| • Yayımı dayandırılacaq filmin rejissoru: “İçimdə şübhə yaranır ki...” - QALMAQAL
Dünən, 17:36 |
|
|
|
| • Razi Nurullayev İmişlidə SSRİ bayrağı qaldıran Səmədovla bağlı DANIŞDI: - “Tanıyıram, seçicimdir, amma…”
Dünən, 17:32 |
|
|
|
| • Töhmət alan Fuad Nağıyev bu idarələrə rəis təyin etdi - İLGİNC
Dünən, 17:25 |
|
|
|
| • “Gedib hər avropalıya başa salmalı deyilik ki, saz nədir?” - Faiq Sucəddinov
Dünən, 17:21 |
|
|
|
|
