Çin, Amerika və dünyanı səssizcə necə əsir alır? - GÖRÜNMƏZ GÜC...
Tarix: 21-04-2025, 12:39 | Çap et
Forbes jurnalının son hesabatı, Amerikanın müdafiə sənayesində Çin istehsalı komponentlərin nə qədər həlledici rol oynadığını bir daha sübut etdi. ABŞ Silikon Vadisi, PUA (pilotsuz uçuş aparatı) texnologiyalarında önə çıxmaq istəsə də, hava gövdəsindən kameralara, batareyalardan ekranlara qədər demək olar ki, hər hissə Çində istehsal olunur.
Viper adlı hücum PUA-sında Çin mühərriklərinin istifadə olunması ilk olaraq inkar edilsə də, daha sonra etiraf edildi. Anduril şirkətinin rəhbəri videoya baxaraq “Bəs hava gövdəsi haradandır?” sualını verəndə, sistemin tam olaraq Çin parçaları üzərində qurulduğu ortaya çıxdı.
Bəs bu təkcə PUA-larla məhdudlaşırmı? Əsla.
Çinin qlobal gücü yalnız istehsalla deyil, strateji səssizliklə inkişaf edir.
Tramp dövründə “Əvvəl Amerika” şüarı ilə daxili istehsala dönüş cəhdi oldu. Lakin indi görünür ki, bir çox kritik sahələrdə Çin, ABŞ-ı sistemli şəkildə özündən asılı vəziyyətə salıb.
ABŞ-ın bir çox texnoloji şirkəti, o cümlədən Apple, Tesla, Nvidia, Intel – hamısı ya istehsal, ya da təchizat baxımından Çinə birbaşa və ya dolayı şəkildə bağlıdır. Bu asılılıq yalnız texnologiya ilə bitmir:
Dərman sənayesi – ABŞ-da istifadə olunan bəzi əsas antibiotiklərin maddələri yalnız Çində istehsal olunur.
Nadir torpaq elementləri – Elektronika, silah texnologiyaları və hətta yaşıl enerji sistemləri üçün həyati əhəmiyyət daşıyan bu elementlərin %80-dən çoxu Çindən gəlir.
Çip istehsalı və qablaşdırma – Çox sayda çipin son mərhələləri Çin və Tayvan ətrafında tamamlanır.
ABŞ-ın keçmiş Milli Təhlükəsizlik Şurası üzvü Josh Steinman deyir:
“Biz rəqib olaraq gördüyümüz dövlətə kritik sahələrdə demək olar ki, tam asılıyıq.”
Bu nə deməkdir?
Bir gün Çin “İxracı dayandırıram” desə, Amerika iqtisadiyyatının və hərbi gücünün təkərləri dönməyə bilər.
Yatırımçılar xəbərdarlıq edir: “Kəskin şəkildə ayrılmaq ABŞ texnologiya sektorunu çökdürər.”
Forbes-in bu xəbəri, buz dağının yalnız görünən ucudur. Çin, rəqəmsal ipək yolu ilə Asiyadan Afrikaya, Avropadan Latın Amerikasına qədər bütün bölgələrdə infrastruktur, kredit və texnologiya ilə təzyiq gücü yaradır. Çoxu hələ də bunun fərqində deyil.
Çin bir qapalı qutu kimidir. Daxilinə girə bilməzsən, ancaq içindən dünyaya yayılan təsiri hər gün artır. Təkcə iqtisadi güc deyil, strateji sabitlik və texnoloji gələcək də Pekin hökumətinin barmaqları arasında formalaşır.
Amerika bir tərəfdən Rusiyanı zəiflətmək üçün milyardlarla dollar xərcləyir, digər tərəfdən isə sistemini Çin istehsalına təslim etmiş vəziyyətdədir. Bu paradoksal durumun gələcəkdə nə kimi qırılmalar doğuracağını isə zaman göstərəcək.
Çinin “səssiz istilası” artıq başlamışdır. İndi sual budur: Qərb bu istilanı nə zaman və necə anlayacaq?
Nigar Ögeday - "DİA-AZ"
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • Rəqsanə İsmayılovanın həyat yoldaşının vəkili - Qərar veriləcək
Bu gün, 18:02 |
|
|
|
| • Nazirlik EXPO Mərkəzin 1 zalını 7 günlük icarəyə götürür – 314 min manata
Bu gün, 17:49 |
|
|
|
| • Nazirlik əcnəbi tədqiqatçıların ölkəmizə səfərinin təşkilini - BU ŞİRKƏTƏ TAPŞIRDI
Bu gün, 17:47 |
|
|
|
| • GİN-dən “zerkalnı” tender: - 88 888 manat
Bu gün, 17:45 |
|
|
|
| • Məşhur iş adamı Astaranın mərkəzində 3 mərtəbəli iaşə obyekti tikir - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 17:42 |
|
|
|
| • YUXU KİMİ HƏYAT... - və yaxud... QARDAŞ LAYLASI...
Bu gün, 17:32 |
|
|
|
| • "Görün, nə qədər qadın bloger va..,"
Bu gün, 17:14 |
|
|
|
| • “Azərpoçt”un 600 minlik tenderləri baş tutmadı - TENDERLƏR LƏĞV EDİLDİ
Bu gün, 17:04 |
|
|
|
| • Naxçıvanın Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsinə Aparat rəhbəri təyin olunub - ƏMR
Bu gün, 16:57 |
|
|
|
| • "Təzə baş həkim gəlib... ÇOX SƏRT ADAMDIR... icazə vermir..." - DƏLİXANADIR, VALLAH...
Bu gün, 16:56 |
|
|
|
| • Direktor təyin edilmək istədi, 20 000 manat ziyana düşdü - İNDİ İSƏ...
Bu gün, 16:46 |
|
|
|
| • Sabiq məmura cinayət işi açıldı - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 16:45 |
|
|
|
| • Çağırışçının ölkədən çıxışına qadağanı kim qoyur: Səfərbərlik, yoxsa Sərhəd xidməti?.. - AKTUAL
Bu gün, 16:44 |
|
|
|
| • Fərid Zeynalov DOST-dakı vəzifəsindən getdi - Bu nazirlikdə rəis təyin olundu
Bu gün, 16:42 |
|
|
|
| • Qriqoryan və Şoyqu Cənubi Qafqazda kommunikasiya yollarının açılmasını müzakirə ediblər
Bu gün, 16:18 |
|
|
|
| • Kəmaləddin Heydərov onu yüksək vəzifəyə təyin etdi - FOTO
Bu gün, 16:13 |
|
|
|
| • Ermənistan məhkəməsi Qalstanyanın həbs müddətini uzadıb
Bu gün, 16:04 |
|
|
|
| • ABŞ və Aİ SÖZÜ BİR YERƏ QOYDU
Bu gün, 15:58 |
|
|
|
| • "Şəhidlər xiyabanına şortiklə getmək düzgün deyil, amma..." - Aqil Abbas
Bu gün, 15:53 |
|
|
|
| • Ermənistan müdafiə nazirinin müşaviri istefa verib
Bu gün, 15:39 |
|
|
|
| • Ömürlük həbsdə olan Mübariz Niyazovun səhhəti pisləşib
Bu gün, 15:34 |
|
|
|
| • Məhkəmə Rəqsanə İsmayılova ilə bağlı qərar verib
Bu gün, 15:25 |
|
|
|
| • Bakıda ər arvadını qətlə yetirib, daha sonra özünü öldürüb - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 15:21 |
|
|
|
| • “Effektivinvest” geriləyir - MƏNFƏƏTİ KƏSKİN AZALIB
Bu gün, 15:18 |
|
|
|
| • Azərbaycanda internet ÇÖKDÜ - NƏ BAŞ VERİR?
Bu gün, 15:15 |
|
|
|
| • Azərbaycanın uğuru Rusiyanı “nokaut”a salıb - FAKT BUDUR!
Bu gün, 15:14 |
|
|
|
| • “Azəriqaz”ın dövlətə milyonlarla manat borcu yarandı
Bu gün, 14:57 |
|
|
|
| • Sülh Ermənistanın dünya nəqliyyat sisteminə qoşulması üçün fürsətdir - HƏQİQƏTƏN DƏ...
Bu gün, 14:54 |
|
|
|
| • FSB Azərbaycan vətəndaşını məxfi sənədləri oğurlamaqda ittiham edərək həbs edib - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 14:50 |
|
|
|
| • Moskva TDT-dən və Astanadan əndişəlidir – Qazaxıstan “3-cü rus ölkəsi” olmaqdan çıxır
Bu gün, 14:40 |
|
|
|
| • Ermənistan Konstitusiyası dəyişir - Paşinyan vaxtı elan etdi
Bu gün, 13:33 |
|
|
|
| • Masallıda itkin düşən 67 yaşlı kişinin paltarları tapıldı - Axtarış davam edir
Bu gün, 13:02 |
|
|
|
| • Rəsmi Bakı ABŞ ilə daha sıx əlaqələr qurur - “Axios”
Bu gün, 13:00 |
|
|
|
| • FHN Rusiya və Türkiyə şirkətləri ilə 26 milyon manatlıq müqavilələr imzaladı - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 12:50 |
|
|
|
| • "Rusiya Azərbaycanın haqlı tələblərini nəzərə almalıdır" - ÇÜNKİ...
Bu gün, 12:44 |
|
|
|
| • "Regional Qaz İstismarı İdarələri ləğv edilməlidir" - ÇAĞIRIŞ
Bu gün, 12:36 |
|
|
|
| • Vüqar Qurbanov direktoru işdən çıxardı - Yeni təyinat
Bu gün, 12:14 |
|
|
|
| • “Trampın Prezident İlham Əliyevi hədələməsi ilə bağlı səsləndirilən fikirlər yalandır, o, Paşinyanı hədləyə bilər” - deputat
Bu gün, 12:11 |
|
|
|
| • Vaşinqtonda Azərbaycanla imzalanmış sazişlə yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoyuruq - Paşinyan
Bu gün, 12:08 |
|
|
|
| • TƏBİB qripə qarşı peyvənd alır: - 1 milyon manat xərclənəcək
Bu gün, 12:02 |
|
|
|
| • Dövlət Gömrük Komitəsində yeni təyinat olub - ƏMR
Bu gün, 12:00 |
|
|
|
| • Azərbaycanla sərhəddə Ukrayna agenti saxlanılıb
Bu gün, 11:58 |
|
|
|
| • Sülh sazişi İrəvanın İrana yolunu açır - “Bloomberg”
Bu gün, 11:54 |
|
|
|
| • Ermənistan və İran yol məsələsi ilə bağlı razılaşma əldə etdi - AÇIQLAMA
Bu gün, 11:53 |
|
|
|
| • Rusiya Ukraynada ABŞ zavoduna hücum edib
Bu gün, 11:44 |
|
|
|
| • Rusiyadan sərhədimizdə sensasion əməliyyat: - məxfi sənədlər ələ keçirildi
Bu gün, 11:27 |
|
|
|
| • Paris buna məcburdur... - ŞƏRH
Bu gün, 11:23 |
|
|
|
| • SOCAR neftçilərə XƏBƏRDARLIQ ETDİ - AÇIQLAMA
Bu gün, 11:16 |
|
|
|
| • Rəqsanənin əri Fazil Əmiraslanov İSTİNTAQDA DİNDİRİLDİ - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 11:13 |
|
|
|
| • İranla Ermənistan arasında SENSASİON ANLAŞMA – Tehranın Zəngəzur isterikası SONA ÇATIR?
Bu gün, 11:04 |
|
|
|
|
