“İyunun 27-dən bəri, yəni Yekaterinburqda həmvətənlərimizə qarşı rəsmi qurumların törətdiyi işgəncə, ölüm və kütləvi həbslərlə nəticələnmiş məlum olaylardan sonra Rusiya və Azərbaycan arasında baş verənlər haqda gəldiyiniz son nəticə nədən ibarətdir? Bəs bundan sonra şimal qonşularımızla münasibətlərimizin və orada yaşayan milyonlarla soydaşımızın taleyini necə görürsüz?”

Bu suallar ətrafında Moderator.az-a açıqlama verən siyasi şərhçi Heydər Oğuzun fikrincə, Azərbaycanın haqlı dirənişindən sonra Rusiyanın geri çəkilməkdən başqa çarəsi qalmamışdı, çünki Ukraynada ağır bir müharibə aparan Rusiya üçün arzu edəcəyi ən son hadisə cənub-qərb sərhədlərində ikinci cəbhənin açılması ola bilərdi.

“Gələn son məlumatlar da Putinin artıq münasibətləri normallaşdırmaq üçün Azərbaycana nümayəndə heyəti göndərdiyini göstərir. Məlumata görə, Rusiya prezidenti Azərbaycana özünün keçmiş şəxsi adyutantı və Rusiyanın indiki fövqəladə hallar naziri Aleksandr Kurenkovun başçılığı altında nümayəndə heyəti göndərir. Nümayəndə heyətinin gündəliyində Azərbaycanla münasibətləri yenidən normallaşdırmaqdır. Yəqin ki, rəsmi Bakı da Moskvanın bu geri addımına müsbət reaksiya verəcək və şimal qonşumuzla əlaqələrimiz öz həqiqi möhtəvasına qayıdacaq”, -deyə şərhçi diqqətə çatdırıb.

Heydər Oğuz hesab edir ki, Rusiyanın ölkəmizə qarşı bu aqressiv siyasətinin səbəbi Cənubi Qafqazı itirmək xofundan qaynaqlanırdı və o, bizə bəlkə də sonuncu təzyiq vasitələrini işə salmışdı:

“Azərbaycan isə bu güc nümayişinə adekvat cavablar verdi və Putin administrasiyasına Moskvanın vassal olmadığımızı olduqca aydın və əyani şəkildə göstərdi. Moskva da öz növbəsində höcətləşmənin daha ciddi nəticələr doğura biləcəyini anladı. Putinin ölkəmizə nümayəndə heyəti göndərməsi də bunun nəticəsidir”.

Siyasi şərhçinin fikrincə, Kremli qəzəbləndirən Azərbaycanla Ermənistan arasında vasitəsiz ünsiyyət qurulması və Rusiyanın bu tənlikdə ixtisara salınmasıdır:

“Məlumdur ki, Azərbaycan keçmiş Dağlıq Qarabağ ərazisindəki erməni separatizmi üzərində qələbə qazanandan dərhal sonra “sülhməramlı” adı altında bölgəyə öz hərbi qüvvələrini yerləşdirmişdi. Azərbaycan tərəfindən mandatı təsdiqlənməyən bu işğalçı ordu Rusiyanın bölgəyə nəzarətini təmin etməli idi. 2023-cü ilin sentyabrında Azərbaycanın başlatdığı anti-terror əməliyyatından sonra ermənilərin Qarabağı kollektiv şəkildə tərk etməsi ilə Rusiyanın sonuncu arqumenti də əldən çıxdı. Nəticədə rus ordusu da Qarabağı tərk etmək məcburiyyətində qaldı. Zəngəzur dəhlizinin açılması müzakirələrində də rusların planları baş tutmadı. Xüsusilə erməni tərəfi öz ərazilərində suverenlik haqqlarını əsas gətirib bunu rədd etdilər. Təbii ki, onların bu rədd cavablarında ABŞ-ın da rolu vardı. Sülh danışıqlarının aparıldığı bir zamanda Vaşinqton proseslərə müdaxilə edib Azərbaycanla Ermənistan liderlərinin vasitəsiz görüşlərinin aparılmasını istədi. Beləcə, Azərbaycanla Ermənistan liderləri birbaşa danışıqlara başladılar və ortaya hələ də tam açıqlanmayan saziş layihəsi qoydular. Sazişin yalnız iki maddəsində ümumi razılıq əldə olunmamış qalmışdı: Ermənistan Konstitusiyasından Qarabağa iddia edən maddələr çıxarılmalı və ATƏT-in Minsk qrupu ləğv olunmalıdır. İlham Əliyevin son Türkiyə səfərindən sonra Ermənistan lideri də qardaş ölkəyə getdi və Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayib Ərdoğanla görüşdü. Bəzi məlumatlara görə, bu görüşdə Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin bağlanmasına qərar verilmiş və hər iki ölkənin liderlərinin bu istiqamətdə mühüm addımlar atması qərarlaşdırılmışdı. Razılaşmanın əsas hədəfi isə Zəngəzur dəhlizinin açılması idi. Dəhlizin Rusiyanın iştirakı olmadan açılacağı və yola nəzarətin bir ABŞ təşkilatı tərəfindən həyata keçiriləcəyi bildirilir. Rusiyanı da dəli edən bu məqamdır. 44 günlük müharibədən sonra Zəngəzura nəzarət xəyalları quran Rusiya region dövlətlərinin əldə etdiyi razılaşmaya əsasən nəinki bu şansını itirir, hətta özünün ən böyük rəqibi ABŞ-ın Cənubi Qafqazda yerləşməsi perspektivi ilə üzləşirdi. Təbii ki, Rusiya buna seyrçi qala bilməzdi və həm İrəvana, həm də Bakıya təzyiqlər göstərəcəkdi. İrəvanda bu təzyiqlər kilsə və “5-ci kalon” vasitəsilə həyata keçirilir. Onlar Paşinyan hakimiyyətini devirməklə təhdid edirlər. Azərbaycanda isə bu aləti işlək vəziyyətə gətirmək üçün Rusiyadakı vətəndaşlarımızı sıxışdıraraq ölkəmizə miqrasiya axını təşkil etmək lazım idi. Ona görə də Rusiyanın müxtəlif şəhərlərində azərbaycanlı ovuna başladılar. Amma bu siyasətin dünyadan təcrid olunmuş Rusiyaya da ağır zərbə vuracağını anladılar və geri çəkilmək məcburiyyətində qaldılar. Bundan sonra yəqin ki, Azərbaycanla daha yumşaq davranmaq yolunu seçəcəklər və lazım gələrsə, hətta Cənubi Qafqazı itirməklə də razılaşacaqlar. Çünki bu bölgə artıq Türkiyə və ABŞ-ın nəzarətinə keçir. Rusiyanın isə həmin qüvvələrlə qarşı-qarşıya gəlmək imkanları getdikcə məhdudlaşır. Bununla belə, Rusiyanın öz imperialist niyyətlərindən tamamilə vaz keçdiyini də söyləmək mümkün deyil. O, sadəcə Azərbaycana qarşı son silahını – miqrantlatla təzyiq imkanlarını daha uyğun zamanlara saxlamaq barədə düşünür.

Məsələyə bu aspektdən yanaşanda soydaşlarımız üçün hələlik ciddi problemlərin yaşanacağını güman etmirəm. Amma yaxın gələcəkdə bu olmayacaqmı, bunu da istisna etmək istəmirəm. Azərbaycan da, Rusiyada yaşayan soydaşlarımız da bu barədə dərindən düşünməli, onların tədricən öz ölkəmizə qaytarılmasının önü açılmalıdır. Bizə kimlərinsə əlində girova çevrilmək taleyi yaşamaq lazım deyil...”