Super güclər TERROR təşkilatını hakimiyyətə niyə gətirdi? - TƏHLİL
Tarix: 21-08-2021, 09:34 | Çap et
Bir neçə gün öncə Talibanın Əfqanıstanın patyaxtı Kabilə daxil olması və faktiki olaraq Əfqanıstanda hakimiyyəti ələ alması dünya miqyasında ciddi narazılıqla qarşılanır. Xüsusilə ABŞ kimi son 20 il ərzində Əfqanıstanda hərbi əməliyyatlar aparan dövlətlərin Talibanla razılığa gəlməsi vəziyyəti daha da anlaşılmaz edir.
Böyük güclərin bir vaxtlar terror təşkilatı kimi tanınan Talibanla bir masaya oturulması, Talibanın legitimliyini tanımaq barədəki açıqlamaları bərabərində bəzi suallar doğurur: Əgər Taliban terror təşkilatıdırsa, o zaman ABŞ, Rusiya və Çin kimi dövlətlər niyə onlarla danışığa gedir?!
Taliban son 20 illik dövrdə ciddi şəkildə strateji dəyişikliyə məruz qalıb.
90-cı illərdə Taliban daha çox radikal ideyaları ilə tanınırdı və təşkilatın yaradıcısı Molla Ömər təkcə Əfqanıstanda yox, bütün regionda islami ideyaların ekspansiyasının tərəfdarı idi.
Lakin 2001-ci ildən sonra Talibanın radikal ideyalardan tədricən uzaqlaşdığı müşahidə edilirdi. Qurplaşmanın yeni rəhbəri Heybətullah Axundzadə Molla Ömərlə müqayisədə daha neytral və yumşaq strateji xətti mənimsəmişdi. Artıq Taliban bütün regionda İslam Əmirliyi yaratmaq üçün yox, daha lokal səviyyədə Əfqanıstanda hakimiyyəti ələ keçirmək uğurunda mübarizə aparırdı.
Taliban ABŞ, Rusiya və Çin üçün bir İŞİD nümunəsi deyil.
Talibanın yumşalması prosesində İŞİD-in ortaya çıxmasının təsiri çox böyükdür. Radikal İslamın əsas müdafiəçisi olan İŞİD bütün yaxın şərqdəki radikal qrupları öz təsir dairəsinə saldı və nəticədə cihad uğurunda mübarizə aparmaq istəyən radikal militanlar Suriyaya yönəldi. Bu proses Talibanın və xüsusilə də Əfqanıstanın radikal ünsürlərdən təmizlənməsi prosesinə müsbət təsir göstərdi. Talibanın mübarizəsi isə İŞİD-ə nəzərən daha qəbulolunan forma almağa başladı.
Talibanın Orta Asiya və Sintizyan-Uyğur bölgəsindəki müsəlman qruplara təsir gücü yoxdur.
Əvvəllər ABŞ, Rusiya və Çin üçün Talibanı təhlükəli edən əsas məsələ qruplaşmanın digər radikal islami qruplarla olan əlaqəsi idi.
Lakin indiki anda Əfqanıstanda lokallaşmış Talibanın bu cür əlaqələri mövcud deyil. Orta Asiyadakı və Sintizyan-Uyğurdakı radikal islamçılar isə İŞİD-ə biət edib və Talibanı tanımır. ABŞ, Rusiya və Çin üçün Talibanın bölgədə hakimiyyətə gəlməsi hər hansı problem yaratmır.
Talibanın Əfqanıstanda “mərkəzi dövlət” anlayışını bərpa edəcək yeganə gücdür.
Hər nə qədər İslami qaydaların dəstəkçisi olsa da, Taliban Əfqanıstanda yerli xalqın dəstəyinə sahibdir. Böyük güclər üçün Əfqanıstanın nəzarətsiz bir yer olması daha təhlükəlidir, nəinki islami qaydalarla idarə olunması. Əfqanıstanda mərkəzi dövlətin yaranması və burdakı proseslərə nəzarət etməsi ABŞ, Rusiya və Çin, eyni zamanda beynəlxalq təşkilatlar üçün olduqca önəmlidir. Çünki artıq Əfqanıstanda Talibanın simasında öhdəlik götürə biləcək və bu öhdəlikləri yerinə yetirə biləcək bir güc var.
Talibanın hakimiyyətdə olması Əfqanıstanın etnik-parçalanma riskindən xilas edir.
Son 20 ildə ciddi şəkildə lokallaşan Taliban digər etniklərə münasibətini də köklü sürətdə dəyişib. Əfqanıstanda əhalinin böyük hissəsi Sünni islam inancının daşıyıcılarıdır. Bu baxımdan fərqli regionlarda yaşayan etnik qrupları dini birlik altında toplamaq daha uğurlu yanaşma hesab edilə bilər.
Bu ən azından 20 illik Əfqanıstan hökümətinin klanlaşmış siyasi kursuna nəzərdən daha uğurludur.
Talibanla münasibətlərin uzun müddətdə uğurlu olub olmayacağını zaman göstərəcək. Ancaq reallıq odur ki, indiki anda Talibanın Əfqanıstandakı varlığı böyük güclərin maraqlarına xidmət edir.
Bizim.Media
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • Kremlin Cənubi Qafqaza tanklarla qayıtmaq planı tezləşə bilər - NƏ BAŞ VERİR?
Bu gün, 09:11 |
|
|
|
| • Göygöldə qız üstündə qətl: gənc dostunun qisasını almaq istədi, öldürüldü - TƏFƏRRÜAT
Bu gün, 09:09 |
|
|
|
| • "Mənim kimi tamaşaçıların sayı Azərbaycanda 20-25 faizdən çox deyil" - ŞƏRH
Bu gün, 09:06 |
|
|
|
| • Camaat Vasif Talıbovu deyir... - Fuad Nəcəfli BUNA NAİL OLDU...
Bu gün, 09:04 |
|
|
|
| • Azərbaycan-Macarıstan tərəfdaşlığı inkişafdadır - MƏQALƏ
Bu gün, 08:50 |
|
|
|
| • Azərbaycan və Macarıstan arasında əlaqələrin genişlənməsinə xidmət edən səfər - İsrafil Kərimovun yazısı
Bu gün, 08:49 |
|
|
|
| • Agentlik əməkdaşlarının sığortası üçün 52 min pul xərcləyəcək - SİYAHI
Bu gün, 08:47 |
|
|
|
| • “Azərkabel” ASC - LƏĞV OLUNA BİLƏR
Bu gün, 08:44 |
|
|
|
| • Zakir Həsənovun Tel-Əviv səfərinin pərdəarxası - AKTUAL
Bu gün, 08:35 |
|
|
|
| • Nüfuzlu ticarət şəbəkəsində TƏHLÜKƏLİ DURUM - "Elə bil belə də lazımdır..."
Bu gün, 08:31 |
|
|
|
| • KONTAKT HOME yenə öz AMPLUASINDA - "...məhkəməyə qədər daşıyacağam"
Bu gün, 08:21 |
|
|
|
| • Əmək haqqı alanda işçi hüquqları... - Ekspert danışır...
Bu gün, 08:07 |
|
|
|
| • Əgər Rusiya onları geri qaytarmasa, sülh olmayacaq - Rəsmi Kiyev
Bu gün, 07:05 |
|
|
|
| • “Qardaşlar Mebel”in gəlirləri və mənfəəti azalıb - HESABAT
Bu gün, 07:02 |
|
|
|
| • Banka kredit borcu olanlar mütləq oxusun – Bunu etməyin, əks halda…
Bu gün, 06:57 |
|
|
|
| • Paşinyanı "korrupsiyanın Eynşteyni" adlandıran Koçaryan hakimiyyətə iddia etdi
Bu gün, 06:36 |
|
|
|
| • Tramp Baydenin yaxınlarını dövlətə xəyanətdə ittiham edib
Bu gün, 06:33 |
|
|
|
| • Rusiya dost olmayan ölkələrə dəvət göndərdi - Şoyqunun planı nədir?
Bu gün, 06:20 |
|
|
|
| • Ermənistanda etirazçılar Lavrovu İranın müdafiə naziri ilə səhv saldılar - KİV
Bu gün, 06:07 |
|
|
|
| • Ermənistan “müsəlman” oldu: Sasunyanı qəzəbləndirən görüntü - İLGİNC
Bu gün, 06:05 |
|
|
|
| • Serj Sarkisyanın tərəfdarlarından Paşinyana JEST - İLGİNC
Bu gün, 01:04 |
|
|
|
| • AAAF Parkdakı qalmaqallı obyektin sahibi nazirin qohumu imiş - ELƏ BUNA GÖRƏ DƏ...
Bu gün, 01:01 |
|
|
|
| • "Hər yeri tullantı suları basıb, iy-qoxudan durmaq olmur" - SAKİNLƏR BƏLƏDİYYƏDƏN NARAZILIQ EDİR
Bu gün, 00:53 |
|
|
|
| • Nizami rayonunda qanunsuz tikli aparan "Boranı" restoranlar şəbəkəsinin rəhbəri yaş ağacları kəsdirir - ÖZBAŞINA QALIBLAR...
Bu gün, 00:46 |
|
|
|
| • Məcnun Məmmədov BACARMADI: Ölkə ƏT BÖHRANI ilə ÜZ-ÜZƏ... - FAKT BUDUR!
Bu gün, 00:22 |
|
|
|
| • Yükü “ağır” olan Azərbaycan - ARAŞDIRMA
Bu gün, 00:17 |
|
|
|
| • “Proses başlasın!” və ya Kremlin danışıqlar imitasiyası - NƏ BAŞ VERİR?
Bu gün, 00:12 |
|
|
|
| • Dövlətlər də insanlar kimidir... - Bahəddin Həzi yazır...
Dünən, 23:59 |
|
|
|
| • Ermənistan paytaxtında Lavrova qarşı etiraz aksiyası keçirildi... - Putinin şəkli və “qatil” sözləri olan pankart asıldı...
Dünən, 23:54 |
|
|
|
| • "Azadlıq" radiosu üçün 5,5 milyon ayrıldı AB sahiblənir...
Dünən, 23:48 |
|
|
|
| • Nəhayətdə Köçəryan da cavab verəcək - ŞƏRH
Dünən, 20:36 |
|
|
|
| • Mirzoyan Avropada Rusiyadan “xilas olduqlarını” iddia etdi - KİV
Dünən, 20:32 |
|
|
|
| • "Bu çox mənfi bir presedent yaradacaq" - Etibar Məmmədov
Dünən, 19:46 |
|
|
|
| • Naxçıvanda icra hakimiyyəti orqanlarının bu sahədə səlahiyyətləri ləğv olunur - DİQQƏT
Dünən, 19:42 |
|
|
|
| • “Vopşe”, “tak çto”, “znaçit”: Bu sözlər lüğətimizə daxil edilir? – RƏSMİ
Dünən, 19:40 |
|
|
|
| • Ərinə 9 bıçaq zərbəsi vuran 4 uşaq anası hakim qarşısında - CİNAYƏT DOSYESİ
Dünən, 19:37 |
|
|
|
| • Kimlər əfvə düşə bilməz? - AKTUAL
Dünən, 18:06 |
|
|
|
| • Budapeştdə mühüm masa qurulur – Azərbaycan hansı gedişləri edəcək?
Dünən, 18:03 |
|
|
|
| • Həsənovun SON SƏFƏRİ... - BUNA GÖRƏ ÖNƏMLİDİR...
Dünən, 18:00 |
|
|
|
| • Sərhədlərin açılması oyunu dəyişdirəcək - Ermənistan xarici işlər naziri
Dünən, 17:59 |
|
|
|
| • Deputatdan həmkarına ETİRAZ - Bu birmənalı QARŞILANMAZ...
Dünən, 17:57 |
|
|
|
| • Hansı rayonda banklara əmanət yerləşdirmək daha sərfəlidir? – Tam siyahı
Dünən, 17:50 |
|
|
|
| • Hüseyn Abdullayevin anası: `Prezidentdən əfv gözləyirəm...` - MÜRACİƏT
Dünən, 17:47 |
|
|
|
| • Lənkəranskini bıçaqlayan "oğru"nun qatilinə "EDAM HÖKMÜ" verildi - 30 avtoritetin "sxodka"sı
Dünən, 17:45 |
|
|
|
| • Prorektor rüşvətə görə işdən çıxarılıb? - AÇIQLAMA
Dünən, 17:41 |
|
|
|
| • Əvəz Zeynallının SON DURUMU ilə bağlı bacısından ÜRƏKDAĞLAYAN SÖZLƏR - O dəqiqdir ki...
Dünən, 17:38 |
|
|
|
| • Azərbaycanda kazinolar açılmalıdırmı? - Görünəni odur ki...
Dünən, 17:19 |
|
|
|
| • ŞƏMKİRDƏ VERGİ ƏMƏKDAŞLARI İLƏ SAHİBKARLARIN "İŞBİRLİYİ" - Çox sayda müəssisə vergidən necə yayınır...
Dünən, 17:15 |
|
|
|
| • Bakıda daha bir "təqaüd dələduzluğu" - TƏFƏRRÜAT
Dünən, 17:11 |
|
|
|
| • "Əminə hansı qərarı versə, mən və anası dəstəkləyəcəyik"
Dünən, 17:07 |
|
|
|
|
