Rusiyada 2023–2024-cü illərdəki kredit bumunun nəticələri borc yükünün kəskin artması ilə özünü göstərir.
Yeniavaz.com xəbər verir ki, Milli Peşəkar Kollektorlar Agentlikləri Assosiasiyasının (NAPCA) məlumatlarına əsasən, borcalanların 20,5%-nin ikidən çox vaxtı keçmiş borcu var. Üstəlik, üç və ya daha artıq ümidsiz borcu olan şəxslərin payı son iki ildə 4,1%-dən 7%-ə yüksəlib.
Mütəxəssislər bu vəziyyəti yüksək faizli kreditlərin kütləvi verilməsi ilə izah edir. Kollektorların fikrincə, bir çox borcalanlar ilk borclarını ödəyə bilmədiklərindən ikinci və üçüncü kreditləri əvvəlkiləri bağlamaq üçün götürüblər. Nəticədə, borc yükü “qartopuna” çevrilib.
NAPCA-nın hesabatında göstərilir ki, dörd və daha çox problemli krediti olan bir borcalanın ortalama borcu 120 000 rubl (1 530 dollar), üç borcu olanlarınki isə 107 000 rubl (1 363 dollar) təşkil edir. Müqayisə üçün qeyd edək ki, yalnız bir borcu olan borcalanın orta borcu 65 700 rubl (837 dollar) olub.
2025-ci ilin birinci yarısı ərzində bir borcu olan müştərilərin sayı azalıb (85%-dən 79%-ə). Ekspertlər bildirir ki, bu tendensiya ilin sonuna qədər də davam edəcək. 2026-cı ildən isə kredit portfellərindəki borcluların yükünün azalmağa başlayacağı proqnozlaşdırılır. Bunun səbəbi isə pərakəndə kreditləşmənin soyuması, Mərkəzi Bankın makroprudensial tədbirlərinin sərtləşməsi və bankların riskli kreditlərə marağının azalmasıdır.
Kollektorların müşahidələrinə görə, borcalanın borcunu ödəməyə nə dərəcədə meyilli olması təkcə borc sayından deyil, borcun götürülmə səbəbindən də asılıdır. Məsələn, tibbi xərclər və ya uşaqların təhsili üçün kredit götürən şəxs borcunu qaytarmağa daha çox çalışır. Əks halda, sadəcə əvvəlki borcu bağlamaq üçün yeni kredit götürən şəxslər adətən borc problemini həll etməkdə passiv qalırlar.
Proqnozlara görə, 2025-ci ilin sonuna qədər iki və ya daha artıq borcu olan borcalanların kollektor portfellərindəki payı artmaqda davam edəcək. 2026-cı ildən isə kredit yükünün azalma dövrünə keçid başlaya bilər.