Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsində hakim Elmin Rüstəmovun sədrliyi ilə Martin Ryanın cinayət işi üzrə məhkəmə prosesi davam etdirilib.

Martin Ryan Azərbaycanda casusluq fəliyyəti ilə məşğul olmaqda, topladığı məlumatları Fransa xüsusi xidmət orqanlarına ötürməkdə ittiham olunur.

Musavat.com xəbər verir ki, Ryan hakim qarşısına tək çıxarılmayıb.

O, müttəhim kürsüsünü dövlətə xəyanətdə ittiham olunan Azad Məmmədli ilə bölüşür.

Hər iki şəxs barəsində cinayət işi Azərbaycan Respublikası Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətində istintaq olunub. Prosesdə təqsirləndirilən Azad Məmmədli dövlət ittihamçısı, vəkillərin və hakimlərin suallarını cavablandırıb.

O bildirib ki, Loran Lödi ilə Martin Ryanın vasitəsilə bir neçə dəfə görüşüb: "Məndən Rusiya ilə əlaqəm barədə soruşdular. Fransa səfirliyinin əməkdaşlarının mənə verdiyi suallar müəyyən qədər şübhə yaratmışdı. Həm Loran Lödinin, həm də Frederik Devosun fikirləri məndə müəyyən təəssürat yaratdı. Mənə əməkdaşlıqla bağlı təkliflər etdilər. Mən isə onların təkliflərini qəti olaraq qəbul etmədim. Onların təkliflərinə rədd cavabı verdim. Amma təəssüf hissi keçirirəm ki, bununla bağlı Azərbaycanın hüquq-mühafizə orqanlarına məlumat verməmişəm. Həmin dövrdə dövlət üçün hər hansı bir təhlükə görmədim. Buna görə də bu məsələyə çox ciddi yanaşmadım".

Azad Məmmədli qeyd edib ki, həmçinin Loran Lödi ona Bişkekdə keçirilən Avrasiya İqtisadi Forumu ilə bağlı suallar verib: "Mən isə bunun Azərbaycana aidiyyəti olmadığı üçün nəzərə almadım. Bununla bağlı da heç bir müvafiq quruma müraciət etmədim. Çünki bu tədbirin Azərbaycanla bağlı əlaqəsi olmayıb, başqa bir ölkənin ərazisində keçirilib. Tədbirlə bağlı açıq məlumatlar var idi. Hər bir kəs də həmin məlumatlarla tanış ola bilərdi".

Azad Məmmədlinin ifadəsinə görə, daha sonra Fransaya aid olmayan başqa bir ölkəyə gedib.

Onun sözlərinə görə, Loranı cəmi bir dəfə tədbirdə görüb: "Onunla məni Martin Ryan tanış edib. Martin mənə dedi ki, Loran keçmiş polis əməkdaşı olub və hazırda Fransa səfirliyinin təhlükəsizliyinə cavabdeh şəxsdir. Onlar məndən siyasi məsələlərlə bağlı geopolitik təhlil istəyirdilər. Mən isə bundan imtina etmişəm. Mən hər hansı dövlət sirri və yaxud heç bir məlumat ötürməmişəm. Onlar mənim Rusiyada təhsil aldığımı bilirdilər, əlaqələrim olduğu üçün əməkdaşlıq təklif edirdilər. Mən onlara nə yazılı, nə də şifahi məlumat vermişəm. Subyektiv fikirlərimi bildirmişəm".

Təqsirləndirilən şəxs qeyd edib ki, Fransa səfirliyinin əməkdaşları ilə münasibətinin yaranmasının səbəbi Martin Ryan olub. Martin Ryan ilə çox yaxın dostluq etdiyini deyən Azad Məmmədli bildirib ki, Fransa səfirliyinin təhlükəsizlik xidmətinin əməkdaşları ilə tanış olub və bu tanışlıq Martinin vasitəsilə olub: "Martin onlarla səmimi söhbətlər edirdi. Bu zaman sanki psixoloji cəhətdən məni onlarla yaxınlaşdırdı, səfirliyinin işçiləri ilə aramda bir üçbucaq yaratdı. Bəlkə də Martinlə səfirliyinin işçiləri tərəfindən bu məqsədyönlü olub".

Sualları cavablandıran təqsirləndirilən şəxs Fransa səfirliyinin əməkdaşları tərəfindən ona kitab hədiyyə olunması məsələsinə də aydınlıq gətirib: "Bir dəfə Böyük Britaniya gedən zaman mənə Fransa səfirliyinin əməkdaşları tərəfindən kitab hədiyyə edildi. Həmin kitab Britaniyanın gəzməli, görməli yerləri ilə bağlı idi. Bu kitabın da bir dəyəri var idi. Çünki kitabda həmin ölkəni gəzmək üçün xeyli məlumatlar var idi. Bu məsələnin ittihama mahiyyətcə bir aidiyyəti olmayıb. Mən ümumiyyətlə dövlət və məhkəmə qarşısında Martin Ryanla bağlı faktlar açıqlayacam. On minlərlə pulu o qazanıb. Mən Fransa səfirliyi ilə bağlı hər hansı bir maddi xeyr, imtiyaz qazanmamışam. Martinin hərəkətləri ilə bağlı bəyanat yayacam. Martin mənə oyunlar qurub və tələyə salıb. Casusluq oyununu bunlar yaxşı qurub. Mən Fransa səfirliyi ilə bütün əlaqələri kəsmişdim. Çox təəssüf ki, həmin vaxt Martinlə əlaqələrimi kəsmədim".

Təqsirləndirlilən şəxs qeyd edib ki, Frederik Devos ilə birbaşa əlaqəsi olmayıb. Onun sözlərinə görə, ona bir dəfə işə qəbulla bağlı CV göndərib, onunla başqa heç bir yazışması olmayıb.

Daha sonra digər təqsirləndirilən Martin Ryan Azad Məmmədlinin verdiyi ifadəyə münasibət bildirib. O bildirib ki, Azad Məmmədlini agent kimi heç kimlə tanış etməyib:

"2021-ci ildə Devos Rusiyanı yaxşı tanıyan bilikli, rus dilində bilən adam axtarırdı. Həmin vaxt Azad da iş axtarırdı. Mən onların ikisini bir-biri ilə tanış elədim. 2022-ci ilin oktyabrın ayında görüşlərdə artıq təhlükə hiss elədim. Lakin vəziyyət o qədər pis deyildi. Devos heç zaman mənə deməyib ki, Azadı agent kimi cəlb etmək istəyir. Aramızda görüşlər olub, həmin görüşləri mən təşkil etmişəm. Devosun məqsədi Azərbaycanda Fransa dilini yaxşı bilən, Rusiyanın geosiyasi politikasını izləyən adamlarla tanış olmaq idi. Azad Məmmədli onlarla söhbət edəndə suallardan bildi ki, qarşısındakılar agentdirlər. Lakin o sonradan əlaqələrini davam etdirdi. Mənsiz də Devosla görüşüb. Hətta Azad Məmmədli mənə səfirlikdən maddi gəlir qazana biləcəyi ilə bağlı sual verib. Mən isə bunun çox təhlükəli olduğunu demişəm. O da mənimlə razılaşıb. Əgər mən agent olsaydım, Azadı cəlb etməyə cəhd etsəydim, ona heç vaxt bu işlərin təhlükəli olmasını deməzdim".

Azad Məmmədli qeyd edib ki, Martin Ryan Vətən müharibəsi dövründə Azərbaycanla bağlı Fransa səfirliyinə onlarla cinayət tərkibli məlumat verib, tapşırıqların çoxu hərbi təyinatlı məlumat olub: "Martinin özü də etiraf edib ki, bu cür tapşırıqları icra edib. Martin Ryan onlarla azərbaycanlını Fransa kəşfiyyatına təhvil verib. İlqar adlı iş adamı ilə bağlı məlumatları Fransa kəşfiyyatına verib. Əslində Martinin şərab biznesi ilə məşğul olması, şahmat müəllimi kimi dərs keçməsi pərdələnməkdən başqa bir şey deyildi. O, potensial agent olub, müəyyən işlərlə də məşğul olubdur. İlqarın övladına şahmat dərsi keçməsi də bu əməlinin tərkib hissəsidir".

Azad Məmmədli əlavə edib ki, Martin Ryan əvvəllər hərbçi olmuş şəxs barədə də məlumatları Fransa səfirliyinə ötürüb: "Martin bu əməlləri dostluq münasibətləri adı altında edib. Azərbaycanlı biznesmenlərlə dostluq edərək tora salıb və onlarla bağlı məlumatları toplayaraq Fransa kəşfiyyatına verib. Bu hərəkətləri ilə onlarla vətəndaşımızı tora salıb. Martin ən son qurbanı mən olmuşam".

Təqsirləndirilən şəxs bildirib ki, Fransa kəşfiyyat orqanının əməkdaşları ilə "Siqnal" tətbiqi vasitəsilə yazışmalar aparıb: "Mənə səfirlikdən həmin tətbiq vasitəsilə yazırdılar ki, tədbirlərə falan dəvəti buradan edəcəklər. Mən əlaqələri kəsəndən cəmi bir dəfə yazıblar, həmin mesaja cavab verməmişəm. İstintaq dövründə məlumatları oxuyan zaman dəhşətə gəldim. Məlum oldu ki, Fransa kəşfiyyatı Martin Ryana birbaşa pul verməyib. Onlar Azərbaycanda yaşayan İsveç vətəndaşı ilə Martini tanış ediblər. Həmin şəxsin əli ilə böyük məbləğdə pul ödənilib. Həmin İsveç vətəndaşı milyonerdir. Devos tərəfindən həmin adam Martini maliyyələşdirib. Martinin Bakıda biznes fəaliyyəti elə də pullu olmayıb. Amma qısa bir müddətdə Bakının mərkəzi yerlərindən birində iki otaqlı ev alıb. Özündən bu pulu haradan tapdığını soruşanda dedi ki, Fransadan atası və anası pul göndərib. Bu da məndə başqa bir şübhə yaradıb".

Azad Məmmədli qeyd edib ki, bu cinayət işi təkcə onlardan, Fransa səfirliyindən və həmin dövlətin agentlərindən ibarət deyil, bu daha qlobal olub. Onun sözlərinə görə, Martin Azərbaycanla bağlı 50-yə yaxın hərbi təyinatlı məlumatları öz ölkəsinin kəşfiyyat orqanlarına götürüb: "İndi burada deyir ki, agent deyiləm. O, birbaşa agent olub. Birbaşa və ya dolayı yolla maliyyələşib. Martin tapşırıqları icra edib. Bunu da bilə-bilə edib".

İttiham aktına görə, Martin Ryanın Azərbaycan Respublikasında istehsal edilən silah-sursatlar, 2020-ci il 44 günlük Vətən müharibəsi zamanı Azərbaycan Ordusunun komplektləşdirilməsi, Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində hərbi xidmətdə olan və ya ehtiyata buraxılmış əlaqəyə cəlb edilməsi mümkün olan şəxslər, xaricdə fransız dilində təhsil almış şəxslər, Azərbaycanda fəaliyyət göstərən xarici ölkə vətəndaşları və hüquqi şəxslər, Fransa xüsusi xidmət orqanının tapşırığı ilə Azərbaycan üzərindən digər ölkələrə gizli pul köçürülməsinin təşkili imkanları, Böyük Britaniya, Əlcəzair, Türkiyə, Pakistan, İran, Çin, Somali, Mərkəzi Asiya dövlətləri və digər dövlətlərlə Azərbaycan arasında münasibət və əlaqələr, hərbi əməkdaşlıq planları, Azərbaycana idxal olunan silah-sursat barədə məlumatların əldə edilməsinə dair tapşırıqlar almasına və bu istiqamətlərdə fəaliyyətinə əsaslı şübhələr müəyyən edilib.

Qeyd edək ki, Martin Ryan və digərləri DTX tərəfindən 2023-cü il dekabrın 4-də həbs olunub. "Merkorama" MMC-nin baş direktoru olan Martin Ryana qarşı casusluq ittihamı irəli sürülüb.

İttihama görə Martin Ryan onu məxfi əməkdaşlığa cəlb edən, sonradan Bakıdan “persona non-grata” elan edilərək qovulmuş Fransanın DGSE (Xarici Təhlükəsizlik Baş İdarəsi) əməkdaşları tərəfindən agent-casus kimi istifadə edilib.

Növbəti proses iyunun 23-də davam edəcək.