Söhbət puldan düşəndə, əksərimiz yalnız bir şey istəyirik: pulumuzu qorumaq və artırmaq. Bəs bunu təhlükəsiz şəkildə necə etmək olar? Ən çox yayılmış cavablardan biri belədir – bankda əmanət hesabı açmaq. Yəni, qoy pul bankda dursun, üstünə faiz gəlsin, hər şey nəzarət altında olsun.

İlk baxışda məntiqli səslənir. Amma gəlin məsələyə bir qədər dərindən baxaq: görəsən, bank əmanəti doğrudanmı etibarlı dayaqdır? Yoxsa ilk baxışda görünməyən daha çox çətinlikləri var?

Əmanət barədə adətən nə düşünürük?

Bunun bir hissəsi doğrudur. Amma diqqətdən qaçan bəzi nüanslar da var.

Əmanətin əsas düşməni: İnflyasiya

Əvvəlki məqaləmizdə də qeyd etmişdik ki, pul dəyərini itirə bilər. Elə burada da maraqlı məsələ başlayır:

Əgər bank əmanətiniz illik 6% gəlir gətirirsə, amma ölkədə inflyasiya 10%-dirsə, əslində siz pul itirirsiniz – hərçənd göstərici artır.

Bəli, rəqəm böyüyür. Amma bu pula bir il əvvəl aldığınız qədər mal və xidmət ala bilməyəcəksiniz. Buna real gəlir deyilir və bu göstərici mənfi də ola bilər.

“Faiz də gəlirdir!”

Belə düşünən çoxdur. Gəlin müqayisə edək:

10,000 manat əmanəti illik 5%-lə banka qoyursunuz.

Bir ildən sonra 10,500 manat alırsınız.

Amma əgər bu müddətdə qiymətlər 8-10% bahalaşsa, həmin 500 manat real qazanc demək deyil – sadəcə, qismən pulun tam dəyərdən düşməsinin qarşısını alırsınız.

Bəs bank əmanəti pisdir?

Xeyr! Sadəcə, bu, varlanmaq üçün deyil, pul qorumaq üçün vasitədir.

Əgər məqsədiniz pulu oğurluqdan, yanğından və ya onu birdən-birə xərcləmək istəyindən qorumaqdırsa – əmanət ideal vasitədir. Xüsusən də məbləğ dövlət sığortası ilə qorunsa.

Amma ondan möcüzə gözləməyə dəyməz. Bu investisiya deyil, yığım torbasıdır.

Nələrə diqqət yetirmək lazımdır:

Bəs əmanət kimlərə uyğundur?

Bank əmanətləri barədə ən yanlış təsəvvürlər

1. “Bank faiz ödəyirsə, deməli mən qazanıram”

Əslində: əgər inflyasiya faizdən yüksəkdirsə, siz pul qazanmırsınız, sadəcə, yavaş-yavaş pul itirirsiniz. Bəli, bu, pulu evdə saxlamaqdan yaxşıdır, amma bu, investisiya deyil.

2. “Əmanət ən təhlükəsiz vasitədir”

Bəzən belədir. Amma…

Əgər bank bağlanarsa və əmanətiniz dövlət sığortası məbləğindən çoxdursa, pulun bir hissəsi batacaq. Mütləq yoxlayın: bank əmanətlərin sığortalanması sistemindədir, ya yox. Və sığorta hansı məbləğə qədərdir.

3. “Uzun müddətə qoysam, daha çox faiz alaram”

Məntiqli səslənir, amma hər zaman sərfəli deyil.

İnflyasiya sürətlənə bilər, siz isə köhnə faizdə qalacaqsınız. Və ya daha sərfəli təklif çıxacaq, amma siz artıq iki illik müqavilə bağlamısınız. Bəzən pulu qismən çıxartmağa imkan verən çevik əmanət daha faydalı olur.

4. “Əmanətlə bağlı baş sındırmağa ehtiyac yoxdur, hər şey bəllidir”

Burada da çox vaxt tələ olur:

Əmanət faizlərinin kapitallaşdırılması ola da bilər, olmaya da.

Kapitallaşdırma o deməkdir ki, faizlər sizə verilmir, əmanətinizə əlavə olunur və sonra əlavə gəlir gətirir, yəni faiz üstünə faiz gəlir.

Kapitallaşdırmasız isə faizlərin sizə ayrıca verilməsidir, məsələn kartınıza köçürülməsi.

Faizlərin ödənilmə qaydası da müxtəlifdir:

Bəzi hallarda əmanət müddətinin sonunda, digər halda aylıq ödənilir. Bu da gəlirin alınma vaxtına və necə istifadə etmənizə təsir edir.

Üstəlik, komissiyalar, avtomatik yenilənmələr, gizli şərtlər ola bilər. Müqavilədəki xırda şriftləri oxuyun və bankda çəkinmədən sual verin.

5. “Bankda pulum heç vaxt itməz”

Ümid yaxşıdır, amma yoxlama daha yaxşı:

Bəzən böyük banklar da çətinlik çəkə bilər. Söz-söhbətlərə inanmayın – reytinqlərə baxın, xəbərləri izləyin və sığorta şərtlərini dəqiqləşdirin.

Nəticə:

Bank əmanəti – qışda isti yorğan kimidir: rahatdır, təhlükəsizdir, amma sizi tox etməz. O, rahatlıq və təhlükəsizlik hissi verir, amma varlanmaq imkanı vermir. Əgər məqsədinizi düzgün bilirsinizsə, bu, tələ deyil. Və möcüzə gözləmirsinizsə, bu, ağılsızlıq da deyil.

Əlbəttə, mənim investisiya tövsiyələrim sadə əmanətlərdən daha üstün olsa da, bu yalnız inkişaf etmiş maliyyə bazarları olan ölkələr üçün keçərlidir.

Vacib bir “amma” da davar: yüksək gəlirlilik potensialına baxmayaraq, investisiya həmişə risklidir. Əsas məsələ odur ki, Azərbaycanda qiymətli kağızlar bazarı hələ zəif inkişaf edib. Yəni, adi vətəndaşların gəlirli şirkətlərin səhmlərini almaq və satmaq imkanı çox məhduddur. Halbuki biz investisiya deyəndə məhz bunu nəzərdə tuturuq.

Ona görə də, bu gün üçün bank əmanəti, “pulu yastıq altında saxlamaqdan” daha məntiqli alternativ olaraq qalır.