Ötən il Azərbaycanda ömürlük azadlıqdan məhrum edilənlərin sayı artıb.

Belə ki, 2024-cü ildə məhkəmələr 10 nəfəri bu cəza ilə mühakimə edib, 2023-cü ildə isə rəqəm 5, 2022-ci ildə isə 3 nəfər olub.

Bəs ümumilikdə ömürlük məhkumların saxlanma şəraiti və hüquqları necədir?

Onların digər həbsxanalardakı məhkumlardan fərqi varmı və onlar üçün hansısa xüsusi proqramlar təşkil olunurmu?

Mövzu ilə bağlı Gununsesi.info-ya danışan hüquq müdafiəçisi Novella Cəfəroğlu bildirib ki, ömürlük həbs cəzası çəkən məhkumların vəziyyəti ilə bağlı məsələlər diqqətlə izlənməlidir:

“Biz bu məsələni bir neçə dəfə qaldırmışıq. Ömürlük həbs cəzası çəkən qatı cinayətkarlara münasibətimiz qəti fərqlidir. Amma 25 ildən çox cəza çəkmiş şəxslər var, məsələn, Qaranquş batalyonundan olanlar. Orada gənc uşaq olan vaxtı, 17–20 yaşında ikən həbs olunanlar var. Halbuki bilmədən, aldanaraq cəlb edilibər. Onları azad etmək mümkündür.

“OMON”çular illərdir həbsdədirlər, onları da bir neçə dəfə bu məsələ çərçivəsində müzakirə etmişik. Onlar cəzalarını çəkiblər və Birinci Vətən Müharibəsində özlərini həqiqətən də qəhrəman kimi göstəriblər. Orada qanun qəbul olunub, 20 ildən çox həbs cəzası çəkənləri azad etmək olar. Mən yenə də vurğulayıram. Qatı cinayətkarlar istisnadır”.

Novella Cəfəroğlu əlavə edib ki, həbsxanadakı qaydalar digər müəssisələrdən sərtdir, amma görüş imkanları mövcuddur:

“Neçə ildir o həbsxanaya getməmişəm, hansı proqramların təşkil olunduğunu bilmirəm. Amma bu il ora getməyimiz tezliklə reallaşacaq”.

Hüquq müdafiəçisi hesab edir ki, onların yenidən cəmiyyətə inteqrasiyasını təmin etmək üçün psixoloqların iştirakı və onlara iş yerlərinin yaradılması vacibdir.

“Bəzi həbsdə olanlar çörək bişirir, yeməkxanada aşbazlıq edirlər, amma mən düşünürəm ki, onlara yeni peşələr öyrədilməli və tətbiq olunmalıdır. Məsələn, xalça toxumaq — bu yalnız qadın işi deyil, kişilər də bunu bacara bilər. Həmçinin mebel ustalığı kimi sahələrdə də iş yerləri açmaq mümkündür. Belə bir iş sistemi dövlət proqramı çərçivəsində təşkil olunmalı və sifarişlə təmin edilməlidir.

İşlə təmin etmək onların sosial reabilitasiyası üçün çox vacibdir, həmçinin insan kimi davranmağı öyrətmək lazımdır, çünki həbsdə olanlar arasında ağır cinayət törətmiş şəxslər də var. Bundan əlavə, futbol və voleybol kimi idman yarışları təşkil edilə, müxtəlif təşəbbüslər irəli sürülə bilər. Psixoloqlar onlarla görüşərək, onların bu qəddarlığa nə üçün yönəldiyini, hansı səbəblərlə belə davranmağa vadar olduqlarını araşdırmalı və psixoloji dəstək verərək reabilitasiyalarını təmin etməlidirlər”-deyə N.Cəfəroğlu vurğulayıb.